Co to jest REDWORK ? (cz. 2)

Dzisiaj druga część opowieści o REDWORK-u. O pierwszej można poczytać TUTAJ.
Źródłem do tłumaczenia tekstów był wujek Google. WSZYSTKIE zdjęcia makatek kuchennych - które są polską wersją zastosowania redworka - zamieszczone w tym, i w poprzednim poście są własnością i pochodzą ze zbiorów pana Jerzego Kujawskiego. 

 

Haft redwork można wykonywać na różnych rodzajach tkanin (bawełna, len, muślin).

Używa się go do ozdabiania odzieży, przedmiotów gospodarstwa domowego, kołder, patchworków, quiltów, makatek. Haft ten jest bardzo popularny do dnia dzisiejszego, a jego miłośnicy mają do dyspozycji całe strony internetowe oraz blogi poświęcone wyłącznie tej tematyce. 

 

Co to jest czerwień turecka?

Czerwień turecka jest naturalnym barwnikiem służącym do barwienia tkanin. Uważa się, że pochodzi z Indii, skąd przywędrowała na Bliski Wschód, gdzie stała się bardzo popularna. W Turcji nici były poddawane specjalnemu procesowi farbiarskiemu, który sprawiał, że kolor nici pozostawał trwały. Czerwony barwnik uzyskuje się z korzenia marzanny barwierskiej, m. farbiarska (Rubia tinctorum L.) – gatunek rośliny z rodziny marzanowatych (Rubiaceae). Więcej o niej TUTAJ.

Czerwony barwnik był bardzo trwały, nie znikał w praniu, i nie farbował. Barwnik, jak również nici nim barwione były dostępne w Ameryce Północnej dopiero w połowie XIX. wieku. Następnie około 1875 roku pojawiły się barwniki syntetyczne, które oferowały szerszą gamę kolorów, jednakże nici i tkaniny nimi barwione z czasem blakły, traciły kolor lub ulegały przebarwieniom. Z tego też powodu barwnik czerwień turecka był wysoko ceniony za swoją trwałość i jakość.

 

Nic dziwnego, że jego cena była wyższa, niż barwników syntetycznych. Ponieważ proces farbowania nici wynaleziono w Turcji, dlatego też haft redwork często był nazywany redworkiem tureckim. Trwałość koloru nici była niezwykle ważna, gdyż np. pościel ozdobiona haftem musiała wytrzymać trudy wielokrotnego prania, suszenia i prasowania. Przedtem pościel była szyta tylko z białej bawełny. Zastosowanie czerwieni tureckiej oznaczało początek nowej ery, gdzie kolorowe elementy dekoracyjne nie były już zarezerwowane tylko dla bogatych warstw społecznych jak kler czy mieszczaństwo, ale stały się dostępne dla przeciętnego człowieka.

Redwork – typy wzornictwa, projektanci, inspiraje.

Wzory wykorzystywane w redworka są zróżnicowane i najczęściej odzwierciedlają indywidualne zainteresowania i kreatywność projektantów. Jednak często posiadały też wpływy społeczne, a nawet polityczne. Wiele wzorów i motywów było ściśle związanych z czynnościami z życia codziennego kobiet, np. przedstawiały dzieci, zwierzęta, ptaki, kwiaty, owoce, postaci z opowiadań dla dzieci, sceny i przedmioty z gospodarstwa domowego, sceny z życia biblijnego, sceny świąteczne. Hafty redwork były również wykorzystywane dla upamiętniania ważnych wydarzeń historycznych lub kulturalnych. 

Niektóre wzory były przeznaczone do wykorzystania w ściśle określonym celu. Na przykład motywy zawierające „dzień dobry” lub „dobranoc” wykorzystywano do ozdabiania poduszek. W pierwszych latach XX. wieku opracowano zestaw motywów, którymi ozdabiano poszczególne bloki w kołdrach patchworkowych.

Większość wzorów i motywów używanych w redwork była tworzona przez profesjonalnych ilustratorów, a następnie sprzedawana. Mimo, iż większość projektantów pozostała anonimowa, to dwa nazwiska są dość znane. Kate Greenaway, która rysowała przeważnie dzieci i kwiaty oraz Ruby McKim, która projektowała głównie bloki, którymi ozdabiano kołdry patchworkowe. 

Redwork – o technikach transferu wzorów na materiał.

Dekoracje redwork na tkaninie powstają poprzez haftowanie ręczne (lub maszynowe) wzoru, który został wcześniej narysowany na materiale. Istnieją liczne metody kopiowania wzorów redwork na tkaninę.

Metoda papieru perforowanego: motywy są drukowane lub rysowane na dość grubym, sztywnym papierze. Następnie wzdłuż linii wzoru nakłuwane są małe dziurki tak, aby utworzyły perforowany wzór na całości motywu. Na granicy otworów pociera się specjalny proszek, który bezpośrednio na tkaninie tworzy motyw złożony z małych punktów.  Perforowane wzory można samemu wykonać w domu, lub kupić, służą do wielokrotnego użytku. 

Metoda transferu za pomocą żelazka: gorące żelazko dociskamy do arkusza z motywem. Pod wpływem gorąca wzór odbija się na tkaninie.

Technika transferu za pomocą kalki: ołówkowa kalka biurowa (carbon paper) jest umieszczana pomiędzy materiałem a arkuszem z motywem. Obrysowywując wzór po wszystkich liniach jest on przenoszony na tkaninę. 

Kalkę można zakupić TUTAJ. Jest to stara jak świat metoda, sprawdzona i BARDZO brudząca, ale wzory kopiuje doskonale i po praniu znika bez śladu.

Ponieważ popularność redworka systematycznie rosła, dlatego też w sprzedaży pokazały się tkaniny z wcześniej nadrukowanym wzorem. Sprzedawano je jako - wcześniej wspomniane już - "Penny Squares", czyli „ kwadraty za grosze”. Dzisiaj wzory mogą być drukowane bezpośrednio na tkaninie za pomocą komputera i drukarki.

W Europie redwork został spopularyzowany przede wszystkim dzięki ówczesnej modzie na tzw. makatki kuchenne. Moda ta była rozpowszechniona w wielu krajach:

- w Polsce (bluework) – makatki kuchenne

- w Niemczech (redwork) – Wandbehang

- na Węgrzech (bluework oraz haft wielokolorowy) – falvédő

- Wielka Brytania (redwork) - splasher  (czyli tekstylia, które wieszało się przy zlewie, lub bloku wodnym na ścianie, aby zabezpieczyć ją od rozpryskującej się wody)

- w USA – wall hanging

- w Holandii (bluework), oraz w Czechach i na Słowacji.

W Polsce zastosowanie redworka to przede wszystkim - dzisiaj już kompletnie zapomniane - makatki kuchenne. Mimo iż moda na makatki kuchenne była przez niektórych uważana za nieco kiczowatą, to często zawierały one wiele mądrości życiowych. Makatki kuchenne częściej można było spotkać w domostwach biedniejszych warstw społecznych. Sama pamiętam, że w chacie ze strzechą moich dziadków na wsi na Kaszubach były takie makatki. W kuchni nie było kanalizacji, stała beczka z woda, i to za tą beczką na ścianie wisiała makatka kuchenna. Chroniła ścianę przed zachlapaniem. W domu dziadków były też makatki kuchenne z napisami wyszywanymi w języku niemieckim - pozostałość z II. wojny światowej, po uciekających Niemcach. Babcia opowiadała, że jak Niemcy uciekali z frontu rosyjskiego, to panował taki głód, że za ćwiartkę chleba zostawiali prawdziwe skarby, srebra, porcelanę, ręcznie haftowane rzeczy. Sama noszę się z zamiarem wyhaftowania takiej makatki, uwielbiam je, pomimo tego, że są kiczowate. Póki co, jak największy skarb, przechowuję makatkę odziedziczoną po babci.

Dużo o makatkach kuchennych pisze na swoim blogu "Sielska chata" Dorota - TUTAJ, oraz TUTAJ, jak również TUTAJ.

Kto chciałby samodzielnie wyhaftować sobie taką makatkę kuchenną - ten koniecznie powinien odwiedzić stronę twórcy ludowego, pani Danuty Sroka, która tworzy nowe, przerabia stare wzory makatek kuchennych - TUTAJ. U pani Danuty można zamówić płytkę CD z nagranymi wzorami. 

I już na koniec zapraszam serdecznie do galerii pana Jerzego Kujawskiego na Facebooku, gdzie można nacieszyć oko kolekcją jego makatek kuchennych - TUTAJ.